ผู้บริหารที่ต้องการประสบความสำเร็จในอนาคต จะต้องเริ่มต้นด้วยการศึกษาการบริหารเชิงกลยุทธ์ เพราะโลกในการบริหารธุรกิจมีความสลับซับซ้อนและมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งธุรกิจจะต้องปรับตัวให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงนั้น ถ้าผู้บริหารขาดความชำนาญในการกำหนดกลยุทธ์และการปฎิบัติตามกลยุทธ์จะทำให้ธุรกิจต่อสู้กับคู่แข่งขันไม่ได้ ดังนั้นผู้บริหารในระดับองค์การต่าง ๆ จึงให้ความสำคัญเกี่ยวกับความรับผิดชอบในการกำหนดกลยุทธ์ และกระบวนการวางแผนกลยุทธ์ที่มีรูปแบบ แม้แต่ผู้เชี่ยวชาญตามหน้าที่ ก็จะต้องเข้าใจแนวความคิดการบริหารเชิงกลยุทธ์พื้นฐานด้วยเช่นกัน

วันเสาร์ที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2553

กลยุทธ์เมื่อตลาดตกต่ำ

การบริหารกลยุทธ์ในขั้นตกต่ำของวงจรชีวิตของตลาด จะต้องประเมินค่าความสามารถเฉพาะตัวของธุรกิจได้อย่างถูกต้อง และเปลี่ยนการตรวจสอบว่าอะไรเป็นข้อได้เปรียบในการปข่งขันที่ธุรกิจสามรถดำรงอยู่ได้อีกครั้งหนึ่ง เพื่อให้ทราบว่าที่ไหนที่ข้อได้เปรียบไม่สามารถสนับสนุนธุรกิจ การตอบสนองที่มีเหตุผลเท่านั้นที่จะพัฒนากลยุทธ์สำหรับการดำเนินการได้อย่างมากเท่าที่จะเป็นไปได้จากธุรกิจ ก่อนจะสิ้นสุดการดำเนินงานกลุยุทธ์ที่มีความเหมาะสม อาจเป็นแนวทางหนึ่งในตำแหน่งทางธุรกิจที่จะคงอยู่ได้ยาวนานในขณะที่ตลาดหายไป ซึ่งเป็นตลาดที่ข้อได้เปรียบในการแข่งขันของบริษัทมีความแข็งแกร่งอย่างเพียงพอ การพิจารณาประเภทของกลยุทธ์นี้ แบ่งออกได้เป็น 4 ทางเลือกคือ

การไม่ลงทุน Divestment
การตอบสนองทางธรรมชาติของผุ้บริหารเมื่อเผชิญกับภาวะตลาดตกต่ำคือ การขายล้างสต็อก ซึ่งเป็นวิธีการตอบสนองที่เหมาะสม ถ้าสามารถเรียกเอาเงินลงทุนกลับคืนมาได้ มากกว่าการยึดครองธุรกิจ การตัดสินใจกำจัดธุรกิจนี้ออกไปทำให้เกิดความยุ่งยากจากอุปสรรคและความสำคัญของการเคลือนไหวที่รวดเร็ว การขายธุรกิจที่ช้าเกินไปในขั้นของตลาดตกต่ำเป็นความยุ่งยากมากที่จะสามารถเข้าใจได้ และบุคคลที่ลงทุนร่วมกันบางครั้ง อาจหลีกเลี่ยงโดยการขายธุรกิจในขั้นเติบโตเต็มที่ ก่อนที่โอกาสขายจะหมดไป ซึ่งบางครั้งมันเกิดพร้อมกับระยะเริ่มต้นของการตกต่ำของตลาด (Market decline) อย่างไรก็ตามเพราะว่าวงจรชีวิตของตลาดเป็นช่วงที่การพยากรณ์ระยะสั้นอาจให้ผลที่ไม่ถูกต้องแม่นยำ ผู้บริหารส่วนใหญ่จึงดำเนินการขายธุรกิจซึ่งยังสามารถทำกำไรได้ออกไปเสียก่อน

ถึงแม้ว่าอาจเป็นวิธีแก้ปัญหาที่สวยหรู แต่บางครั้งการไม่ลงทุนอาจเป็นทางเลือกที่ใช้การไม่ได้จริง บ่อยครั้งที่ทีมงานผุ้บริหารในปัจจุบันที่มีความเฉลียวฉลาดมากขึ้น และทำการสำรวจหานักลงทุนหน้าใหม่ที่อาจจะไม่สนใจการแข่งขันในตลาดที่กำลังตกต่ำ มักเป็นทีมผู่้บริหารที่ผ่านการทำธุรกิจมาแล้ว ผุ้ซือที่มีความสนใจกิจการในช่วงตลาดตกต่่ำอาจมีความพร้อมในการจัดแยกประเภทของธุรกิจที่กำลังจะขายก่อนที่ธุรกิจนั้นจะเสนอขาย โดยผู้ซื้อจะรวบรวมลูกค้าผู้ซึ่งมุ่งหวังจะเสอนขายที่แน่ใจทั้งหมดไว้ พนักงานผุ้ซึ่งคิดว่าพวกเขาสามารถช่วยเหลือบริษัทได้ และคู่แข่งที่ต้องการรวมกันเพื่อทำให้กำลังการผลิตของอุตสาหกรรมนั้นมีความมั่นคงขึ้น

การเก็บเกี่ยวผลประโยชน์ Harvest
กลยุทธ์การเก็บเกี่ยวผลประโยชน์เป็นกระบวนการของการทำให้เกิดธุรกิจรวมกันทีละเล็กที่ละน้อย มีการควบคุมอย่างระมัดระวังและคาดคะเนรูปแบบและความนิยมธุรกิจที่เก็บเกี่ยวผลประโยชน์จะถูกบริหารในแนวทางอย่างมีรูปแบบ โดยธุรกิจจะสร้างกระแสเงินสดที่สามารถนำธุรกิจให้เป็นบริษัทที่มีอนาคตที่ดีได้ รูปแบบของกระบวนการนี้จะประกอบด้วย การรวบรวมยุทธวิธี เช่น การตัดทอนการลงทุน การตัดค่าใช้จ่ายในการบำรุ่งรักษา การลดความพยายามทางการตลาด การยกเลิกการวิจัยและพัฒนาทั้งหมด รวมทั้งการลดขนาดของกำลังแรงงานระดับบริหาร

ผลกระทบที่เกิดขึ้นของกลยุทธ์ข้างต้นก่อให้เกิดปัญหาที่ยากในการแก้ไข ขวัญกำลังใจของพนักงานและการทำงานไม่มีความั่นคง ผู้เสนอขายปัจจัยการผลิตก็จะมีความสงสัยและระแวงเกี่ยวกับความต่อเนื่องของการขายทำให้ลูกค้าหยุดซื้อสินค้าไปและลูกค้าวิตกกังกลต่อการบริการหลังการขาย ดังนั้นการบริหารกิจการในระยะนี้สามารถก่อให้เกิดการแสเงินสดที่สำคัญ แต่บางครั้งก็มีความยุ่งยากในการให้ผู้บริหารดำเนินการตามกลยุทธ์แต่การเก็บเกี่ยวผลประโยชน์มีเพียงทีมผู้บริหารจำนวนน้อยที่มีความเต็มใจผูกมัดอาชีพของพวกเขาเพื่อพิสูจน์ให้ความจริงปรากฎซึ่งพวกเขาสามารถทำสิ่งที่เหนือกว่าได้ในธุรกิจที่ขยายไปทีละน้อย

การตลาดส่วนเล็ก Niche
เมือตลาดตกต่ำจะยังคงมีความต้องการซื้อเหลือเพียงเล็กน้อย ซึ่งสามารถทำการสนับสนุนได้โดยธุรกิจจำนวนมากกว่า 1 แห่งขึ้นไป ตัวอย่าง การพัฒนาของแผงวงจรไฟฟ้านำมาซึ่งการสุญเสียตลาดของหลอดแบบสูญญากาศ แต่ยังคงมีตลาดในการทดแทนอะไหล่ที่ให้บริการทางด้านอุปกรณ์ เครื่องมือด้วยเทคโนโลยีแบบเก่า ผุ้เสนอขายอะไหล่ทดแทนจะมีความพอใจในตำแหน่งของตลาดที่แข็งแกร่ง เพราะว่ามีคู่แข่งขันจำนวนน้อยและความต้องการซึ้อต่ำที่เหลืออยู่ในตลาด อาจไม่สามารถทำให้ธุรกิจที่เข้ามาสนับสนุนมีมากกว่า 1 รายได้ ดังนั้น กลยุทธ์นี้จึงไม่สามารถใช้เป็นแนวทางการแก้ปัญหาสำหรับคุ่แข่งขันทุกแห่งได้

ความเป็นผุ้นำ Leadership
วัตถุประสงค์ของการปฎิบัติตามทางเลือกของกลยุทธ์นี้ก็คือ การจัดตั้งธุตกินให้มีตำแหน่งที่โดดเด่น ซึ่งมีความจำเป็นต่อกิจการในช่วงตลาดกำลังตกต่ำ กลยุทธ์ความเป็นผู้นำจำเป็นต้องขจัดอุปสรรคเครื่องกีดขวางที่ทำให้การแข่งขันคงอยู่ในตลาด คู่แข่งที่จะเข้ามาในตลาดอย่างเสรี การขจัดอุปสรรคจึงเป็นภาพลักษณ์ที่สะท้อนกลับของแนวความคิดนี้ที่บริษัทนำไปใช้แทนการปล่อยมือ ไม่สนใจกับคู่แข่งขัน

ในบางกรณีบริษัทไม่สามรถที่จะละทิ้งออกจากตลาดได้ง่าย ตัวอย่าง ถ้าบริษัทมีการลงทุนในเครื่องจักรชนิดพิเศษ ซึ่งไม่มีใครนำมาใช้ก็อาจมีสถานภาพดีขึ้นที่จะคงไว้ซึ่งการปฎิบัติการด้านการบิหารต่อไปมากกว่าการเลิกกิจการ บริษัทที่มีความหลากหลายในการเสนอขายผลิตภัณฑ์อาจมีเหตุผลในการคงอยู่ ดำเนินธุรกิจถึงแม้ว่าธุรกิจอาจไม่สามารถให้การสนับสนุนตัวมันเองได้ เช่น ธุรกิจแต่ละแห่งที่เชื่อมโยงหากันทั้งหมดเพื่อรวมตัวกันตามแนวดิ่ง Vertical integration เพื่อขจัดอุปสรรคด้านค่าใช้จ่ายแต่ยังคงมีต้นทุนด้านสังคม Social cost และต้นทุนด้านพฤติกรรม Behavioral cost ที่สูง ได้แก่ การปลดคนงานออกจำนวนมากและการต่อต้านจากผุ้บริหารที่สร้างเงือนไขอันยาวนานเพื่อมุ่งไปสู่ความสำเร็จในตลาด

ตำแหน่งความเป็นผู้นำของบริษัทสามารถช่วยบริษัทให้เอาชนะคู่แข่งขัน ขจัดอุปสรรคและคงเหลืออยู่ เป็นบริษัทสุดท้ายในช่วงตลาดตกต่ำ ตัวอย่างบริษัท Proctor Silex ทำสัญญาเพื่อจัดหาคู่แข่งขันที่ขายสินค้าด้วยป้ายชือของตนเอง ซึ่งบริษัทแม่ของบริษัทคู่แข่งขันดังกล่าว สามารถรักษาสายผลิตภัณฑ์ได้อย่างสมบูรณ์ โดยปราศจากการแข่งขันกับตลาดของบริษัท Proctor Silex ทำนองเดียวกัน บริษัท General Electric ผลิตชิ้นส่วนอะไหล่สำหรับสายผลิตภัณฑ์ของคู่แข่งขันเดิม ด้วยเหตุนี้คู่แข่งขันจึงมีอิสระที่จะถอนธุรกิจออกจากตลาดไปโดยปราศจากการสูญเสีย ความสามารถในการบริการหลังการขาย (After sales service หรือค่านิยม Good will และภาพลักษณ์ซึ่งมีความสำคัญต่อการดำเนินงานในตลาดที่ยังเหลืออยู่ของบริษัทคู่แข่ง

บริษัทที่ดำเนินการในตำแหน่งเป็นผุ้นำตลาดอาจใช้การเป็นเครื่องหมายของตลาด Market signaling ถ่ายทอดไปยังคู่แข่งขันทำให้การเข้ามามีส่วนร่วมอย่างต่อเนืองกันของคู่แข่งขันในตลาดเกิดมีต้นทุนที่สู่งจากการปรับปรุงการตั้งราคาแบบก้าวร้าว Aggressive pricing การส่งเสริมการจัดนำหน่าย Promotion และการปรับปรุงผลิตภัณฑ์ และกระบวนการเป็นสิ่งที่เตือนคู่แข่งขันทั้งหลาย บริษัทที่ได้เครื่องหมาย signaling firm จะไม่ยอมละทิ้งตลาดโดยปราศจากการต่อสู้ที่ต้องเพิ่มต้นทุนสำหรับทุกบริษัทที่เกี่ยวข้อง ส่วนคู่แข่งขันที่ไม่ได้ผูกพันในการดำเนินการตามตำแหน่งเป็นผุ้นำตนเอง อาจยอมรับเครื่องหมายของผู้นำตลาดโดยปราศจากการต่อสู้

ข้อมูลจาก

การบริหารเชิงกลยุทธ์และกรณีศึกษา
ร.ศ.ศิริวรรณ เสรีรัตน์ และคณะ